ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ คือ ปัญหาที่เกิดขึ้นจากการที่ทรัพยากรที่มีอยู่เพื่อใช้ในการผลิตสินค้านั้นมีอยู่อย่างจำกัด ไม่สามารถที่จะตอบสนองความต้องการของมนุษย์ได้ทั้งหมด
ฉะนั้น จึงมีความจำเป็นที่จะต้องหาทางเลือกใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งถือว่าได้ว่า เป็นปัญหาทางเศรษฐกิจที่บุคคล กลุ่มบุคคล และรัฐจะต้องหาทางแก้ไข้
ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจที่เกิดจากกรณีที่ทรัพยากรมีอยู่อย่างจำกัด จะเกิดขึ้นเหมือนกันหมด ไม่ว่าจะใช้ระบบเศรษฐกิจแบบใด หรือจะเป็นประเทศใดก็ตาม ซึ่งปัญหาดังกล่าวมีดังนี้
1. ปัญหาว่าจะผลิตอะไร (What to be produced)
ปัญหาแรกของปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจก็คือ ควรผลิตสินค้าและบริการอะไรบ้าง นั้นเพราะไม่สามารถผลิตสินค้าและบริการได้ทุกชนิด เนื่องจากทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด หรือมีความขาดแคลน ดังนั้น สังคมต้องตัดสินใจว่า ควรจะผลิตสินค้าอะไรบ้าง ถึงจะสามารถตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคได้ดีที่สุด
ไม่เพียงเท่านั้น เมื่อตัดสินใจได้ว่าจะผลิตอะไร ก็ต้องตัดสินใจต่อไปด้วยว่า จะผลิตสินค้าและบริการดังกล่าวนั้นในจำนวนเท่าใด เพื่อที่จะสามารถผลิตสินค้าและบริการอื่น ๆ ได้ด้วย ทั้งนี้ จะต้องไม่ลึมคำนึงถึงปริมาณทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด หรือมีความขาดแคลนด้วย
2. ปัญหาว่าผลิตอย่างไร (How to produce)
ในการผลิตสินค้าแต่ละชนิดนั้น อาจมีกรรมวิธีในการผลิตหลากหลายวิธี แต่จะต้องคำนึงว่า วิธีใดที่จะช่วยให้สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายในการผลิตได้มากที่สุดโดยได้ผลผลิตมากที่สุด ซึ่งเป็นเรื่องทางเทคนิค ทั้งนี้ ก็เพื่อให้ใช้ปัจจัยการผลิตได้อย่างคุ้มค่ามากที่สุด
ที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะ ทรัพยากรหรือปัจจัยในการผลิตนั้น มีอยู่อย่างจำกัด การที่จะนำปัจจัยการผลิตไปผลิตสินค้าอย่างหนึ่งอย่างใด ย่อมทำให้เหลือทรัพยากรไปผลิตอย่างอื่นน้อยลง ดังนั้น จึงทำให้เกิดการเลือกว่า จะใช้วิธีการในการผลิตอย่างไร โดยใช้ทรัพยากรให้น้อยที่สุด
3. ปัญหาว่าจะผลิตเพื่อใคร (For whom)
เป็นปัญหาในเรื่องการพิจารณาว่า จะผลิตสินค้าไปเพื่อใคร หรือให้ใคร หรือควรจะจัดสรรไปให้กับใครบ้าง ใครจะได้รับสินค้ามากน้อยเพียงใด ถึงจะทำให้ก่อเกิดประโยชน์สูงสุดจากการใช้ทรัพยากร
นั้นก็เพราะว่า ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด แต่มนุษย์มีการเพิ่มประชากรขึ้นเรื่อย ๆ การจัดสรรสินค้าทุก ๆ อย่าง ให้แก่คนทุก ๆ คน ย่อมเป็นไปไม่ได้ จึงทำให้เกิดปัญหาการเลือกว่า จะผลิตเพื่อใครและใครควรได้รับหรือไม่ได้รับสินค้าดังกล่าว
จากที่ได้กล่าวมาเกี่ยวกับ “ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ” สาเหตุหลักของการเกิดปัญหาดังกล่าวทั้ง 3 ข้อก็คือ ทรัยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด และจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะเรื่องจำนวนประชากร เป็นประเด็นสำคัญจนถึงขึ้นทำให้เกิดปัญหาขึ้นมาทีเดียว
ที่จำนวนประชากรเป็นปัญหานั้นก็เพราะว่า จำนวนประชากรมีผลต่อความขาดแคลน กล่าวคือ ทรัยากรมีอยู่อย่างจำกัด แต่ประชากรเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งเป็นเรื่องปกติที่จะทำให้เกิดความขาดแคลนได้
นักเศรษฐศาสตร์ชาวอังกฤษ ชื่อ โทมัส โรเบิร์ต มัลทัส (Thomas Robert Malthas) ได้ศึกษาเรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างอาหารกับประชากร กล่าวคือ ความสามารถในการผลิตอาหารของมนุษย์มีอัตราก้าวหน้าเลขคณิต (Arithmetic Progression) คือ เพิ่มจาก 1 เป็น 2, 3, 4…. ส่วนประชากรจะเพิ่มขึ้นเป็นอัตราก้าวหน้าเรขาคณิต (Geometric Progression) คือ เพิ่มจาก 1 เป็น 2, 4, 8, 16…
นอกจากการเพิ่มขึ้นของประชากรแล้ว อัตราการเสียชีวิตของประชากรก็มีแนวโน้มลดลงเรื่อย ๆ อันเนื่องมาจากความก้าวหน้าด้านสาธารณสุข ทำให้ประชากรมีอายุยาวนานขึ้น
ด้วยการเพิ่มขึ้นของประชากร บวกกับการเสียชีวิตที่น้อยลง ทำให้จำนวนประชากรที่มีชีวิตมีจำนวนมากขึ้น ทำให้ความต้องการในการบริโภคเพิ่มขึ้น แต่ทรัพยากรยังคงมีอยู่อย่างจำกัด จึงทำให้เกิดปัญหาความขาดแคลน และด้วยเหตนี้เอง จึงทำให้เกิดปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจที่ว่า จะผลิตอะไร จะผลิตอย่างไร และจะผลิตเพื่อใคร
แบบฝึกหัด เรื่อง ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
- ต้นตอหรือสาเหตุที่ทำให้เกิดปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ คือ อะไร
- ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจมีกี่ข้อ อะไรบ้าง
- What to be produced คือ อะไร
- How to produced คือ อะไร
- For Whom ในปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ คือ อะไร
ข้อสอบ เรื่อง ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
- ข้อใดคือสาเหตุของปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
ก. ปัญหาว่าจะผลิตอะไร
ข. ผลผลิตไม่เพียงพอต่อความต้องการ
ค. ประชากรมีมากขึ้นแต่ทรัพยากรมีจำกัด
ง. ไม่มีข้อใดถูกต้อง - การเลือกว่าผู้ใดที่เหมาะสมแก่การได้รับผลผลิตจากการผลิต ตรงกับตัวเลือกในข้อใดต่อไปนี้
ก. ปัญหาว่าจะผลิตอะไร
ข. ปัญหาว่าจะผลิตอย่างไร
ค. ปัญหาว่าจะผลิตเพื่อใคร
ง. ปัญหาว่าจะผลิตหรือไม่ผลิต - ข้อใดคือสาเหตุของการทำให้ทรัพยากรไม่เพียงพอจนทำให้เกิดปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
ก. จำนวนประชากร
ข. ความขาดแคลน
ค. วิทยาการทางการแพทย์
ง. ไม่มีข้อใดถูกต้อง - ข้อใดต่อไปนี้คือนิยามที่ตรงกับคำที่ว่า What to be produced
ก. การพิจารณาว่าจะกระจายผลผลิตให้กับใครบ้าง
ข. การตัดสินใจว่าจะผลิตอะไรและผลิตจำนวนเท่าใด
ค. การเลือกวิธีการที่จะใช้ในการผลิตเพื่อให้คุ้มค่ามากที่สุด
ง. ถูกทุกข้อ - ข้อใดต่อไปนี้เกี่ยวกับปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
ก. จะผลิตอะไร ผลิตอย่างไร และเพื่อเพื่อใคร
ข. ผู้ผลิต ผู้บริโภค และการแลกเปลี่ยน
ค. การเงิน การธนาคาร และการคลัง
ง. ถูกทั้งข้อ ก. และ ข้อ ข.
เฉลยข้อสอบ
1) ค. 2) ค. 3) ก. 4) ข. 5) ก.